12 เช็กลิสต์ความปลอดภัยก่อนขึ้นนั่งร้าน (Pre-Use Checklist) ที่ “ใช้จริง” หน้างาน

ก่อนขึ้นนั่งร้านทุกครั้ง ให้ถือว่าการตรวจคือด่านสุดท้ายที่คั่นระหว่าง “ทำงานได้” กับ “เกิดเหตุได้” บทความนี้สรุปเช็กลิสต์ 12 ข้อแบบภาคสนาม อ่านจบแล้วหยิบไปใช้ได้เลย ทั้งสำหรับหัวหน้างาน ผู้ตรวจและช่างผู้ปฏิบัติ

1) เอกสาร แท็กสถานะต้องชัด

เริ่มจากของที่มักถูกมองข้ามที่สุด: แบบ/วิธีทำงาน (WMS/JSA/SOP) ใบตรวจล่าสุด และป้ายแท็กสีบอกสถานะ (เขียว=ใช้ได้ เหลือง=มีเงื่อนไข แดง=ห้ามใช้) ต้องอยู่ครบ ระบุชื่อผู้ตรวจ เวลา และเบอร์ติดต่อฉุกเฉินให้เห็นง่าย ๆ ที่จุดทางขึ้น

2)พื้น ฐานรองรับ

พื้นต้องแน่น ไม่ทรุด ไม่แฉะ ไม่มีหลุมบ่อหรือท่อซ่อนอยู่ ใช้แผ่น Sole Board รองเต็มหน้าให้ได้ระนาบ หลีกเลี่ยงการ “หนุนเฉพาะกิจ” ด้วยอิฐก้อน/เศษไม้ เพราะมั่นคงแค่ชั่วคราว

เคล็ดลับ: ตรวจพื้นที่หลังฝนตกทุกครั้ง—ดินอ่อนทำให้โหลดเปลี่ยน

3)Base Plate / Base Jack พร้อมทำงาน

เพลทฐานครบทุกขา ไม่บิ่นงอ Jack หมุนลื่นและล็อกได้ ปรับให้โครงตั้งดิ่งจริง ห้ามมีเชื่อมหรือดัดแปลงชิ้นส่วน เพราะแรงที่รับได้จะไม่เป็นไปตามที่ควร

4) โครงหลักและค้ำยัน (Standards/Ledgers/Bracing)

เสาต้องได้ฉาก ข้อต่อแน่น เหล็กโครงแนวทแยงติดตั้งครบตามแบบ สภาพเหล็กไม่เป็นสนิมหนัก ไม่มีรอยร้าวหรือโก่งตัว ถ้าต้อง “ยืดสูง” มากขึ้น ให้ทบทวนค้ำยันเพิ่มเสมอ

5) การยึดกับอาคาร/โครงสร้าง (Ties & Anchors)

จุดยึดต้อง “มีและพอ” ตามแบบจริง ตรวจแน่นทุกจุด ห้ามใช้เชือกหรือสลิงแทนอุปกรณ์ยึดที่ออกแบบมา เปลี่ยนความสูง/ผังเมื่อไร ต้องคำนวณและย้ายจุดยึดใหม่ทุกครั้ง

6) แผ่นทางเดิน (Deck/Plank) ปลอดช่องโหว่วางเต็มหน้ากว้าง ยึดล็อกกันยก/กันลื่น ไม่บิดงอ

แตกผุ หรือเป็นคราบน้ำมัน ช่องเปิดต่าง ๆ ต้องปิดหรือกั้นอย่างเป็นระบบ ลดความเสี่ยง “เท้าสอด” หรือของตก

7) ราวกันตก & ขอบกันของตก (Guardrail & Toe Board)

ด้านเปิดทุกด้านต้องมีราวบนและราวกลางครบ ความสูงตามมาตรฐานจริง พร้อม Toe Board ป้องกันของกลิ้งตก จุดยึดราวต้องแน่น ไม่โยกคลอน

8) ทางขึ้น-ลง (Access & Egress)

บันไดยึดแน่น มุมเอียงถูกต้อง ยื่นพ้นชานพักพอให้จับมั่นคง ช่องขึ้น-ลงมีประตู/โซ่กั้น ปฏิบัติ “สามจุดสัมผัส” (มือสอง+เท้าหนึ่ง หรือมือหนึ่ง+เท้าสอง) ไม่มีของวางเกะกะทางเดิน

9) นั่งร้านล้อเลื่อน (Mobile Scaffold) ใช้ให้เป็น

ล้อสมบูรณ์และมีเบรก—ล็อกทุกล้อก่อนขึ้นทำงาน ติดตั้ง Outrigger/ค้ำเสริมตามที่แบบกำหนด ห้ามเข็นเคลื่อน ขณะมีคนอยู่บนชาน และหลีกเลี่ยงพื้นเอียง/ต่างระดับ

10) การรับน้ำหนัก & ความเรียบร้อย (Load & Housekeeping)

กำหนดชัด ๆ ว่ารับน้ำหนักรวมเท่าไร (คน+เครื่องมือ+วัสดุ) หลีกเลี่ยงการวางกระจุกจุดเดียว ห้ามแขวนรอกหรือเครื่องกลกับราวกันตก พื้นชานต้องสะอาด แห้ง ไม่มีเศษวัสดุให้สะดุด/ลื่น

11) สภาพแวดล้อม & เขตควบคุม (Environment & Exclusion Zone)

เว้นระยะจากสายไฟแรงสูง ตรวจสิ่งกีดขวางด้านบน กั้นเขตทำงานด้วยแผง/เทป+ป้ายเตือน มีแสงสว่างพอ หากลมหรือฝนแรง ให้ หยุดงาน และตรวจสภาพซ้ำก่อนเริ่มใหม่

12) PPE & การป้องกันตกจากที่สูง (Fall Protection)

หมวกรัดคาง รองเท้าเซฟตี้ แว่น ถุงมือ ให้เหมาะกับงาน ใช้ชุดกันตกแบบดูดซับแรงและยึดกับ จุดยึดที่ออกแบบไว้เท่านั้น เตรียมแผนกู้ภัย (Rescue Plan) ทั้งทีมต้อง “ซ้อมจริง” ไม่ใช่แค่อ่านคู่มือ

ทำไมต้องเข้มงวดกับ “ก่อนใช้งานทุกครั้ง”

อุบัติเหตุจากนั่งร้านจำนวนมากเกิดจาก “สิ่งเล็ก ๆ” ที่ถูกมองข้าม เช่น ลืมล็อกล้อ วางของเกินพิกัด หรือพื้นชื้นลื่น เช็กลิสต์นี้จึงออกแบบให้ไล่ตรวจจากเรื่องเอกสาร สู่ฐานราก โครงสร้าง ทางขึ้น และสภาพแวดล้อมรอบข้าง ก่อนปิดท้ายด้วย PPE/กันตก—ครบลูปในหนึ่งรอบ ไม่หลุดประเด็นสำคัญ

อยากให้ทีมตรวจ “นั่งร้านได้อย่างถูกต้อง หน้างาน?

Atlast มีคอร์ส อบรมนั่งร้าน สำหรับผู้ใช้งาน-ผู้ตรวจ-หัวหน้างาน เน้นปฏิบัติจริง: วิธีตั้ง-ตรวจ-ติดแท็ก การวิเคราะห์โหลด การกันตก และการกู้ภัยจากที่สูง ออกแบบคอร์สให้เข้ากับลักษณะงานของคุณได้ สนใจบอกโจทย์มา เดี๋ยวเราวางหลักสูตรและตารางอบรมให้เหมาะกับไซต์ของคุณครับ