เครนมีกี่ประเภท? แตกต่างอย่างไร: Mobile / Crawler / Rough Terrain / Tower / Overhead / Gantry

เครนถูกออกแบบต่างกันตาม “สภาพหน้างาน ระยะยก และความคล่องตัว” เลือกผิด = ค่าใช้จ่ายบาน + เสี่ยงไม่ปลอดภัย เลือกถูก = ยกงานได้เร็ว คุ้ม และปลอดภัย บทความนี้สรุป 6 ประเภทเครนยอดนิยม พร้อมจุดเด่น–ข้อจำกัด และงานที่เหมาะจริงๆกับหน้างานในรูปแบบต่างๆ

1) Mobile Crane (รถเครนติดตั้งบนรถบรรทุก/ออลเทอร์เรน)จุดเด่น

• เคลื่อนที่บนถนนได้รวดเร็ว เข้าหน้างานแล้วกาง outriggers ตั้งระดับ ยกได้ทันที

• คล่องตัวสูง เหมาะกับงานที่เปลี่ยนตำแหน่งยกบ่อย ๆ

• เครนแบบ All Terrain ล้อใหญ่ ช่วงล่างดี ลุยทางขรุขระได้กว่ารถบรรทุกปกติ

ข้อจำกัด

• รับน้ำหนักขึ้นกับรัศมี/มุมบูม ต้องอ่าน Load Chart เผื่อระยะให้พอ

• ต้องมีพื้นที่วางแผ่นรอง (Crane Mat) ให้ค่ารับน้ำหนักพื้น (GBP) เพียงพอ

เหมาะกับงานแบบไหน งานอาคารทั่วไป ยกของขึ้นดาดฟ้า เปลี่ยนชิ้นส่วนเครื่องจักร งานซ่อมบำรุงในเมือง

2) Crawler Crane (เครนตีนตะขาบ)

จุดเด่น

• แทร็กตีนตะขาบให้แรงกดต่อพื้นต่ำ มั่นคงบนดินอ่อน/พื้นไม่ดี

• รับน้ำหนักสูงและบูมยาวมากได้ ติดตั้ง luffing/derrick เพิ่มระยะเอื้อมได้

• เคลื่อนที่พร้อมบรรทุกน้ำหนักบางระดับในพื้นที่ไซต์ก่อสร้าง

ข้อจำกัด

• ไม่วิ่งถนน ต้องถอดชิ้นส่วนขนส่งและใช้เวลาประกอบ

• ต้องวางแผนสัญจรภายในไซต์กันดินทรุด/หล่ม

เหมาะกับงานแบบไหน โครงสร้างหนัก สะพาน โรงไฟฟ้า โรงงานขนาดใหญ่ ก่อสร้างอาคารสูงช่วงตั้งโครงเหล็ก

3) Rough Terrain Crane (เครนออฟโรดสองเพลา)จุดเด่น

• แชสซีส์ออฟโรด ขับเคลื่อน 4 ล้อ ลุย ทางขรุขระ/แคบ ได้ดี

• ตัวรถสั้น หมุนตัวคล่อง ตั้งฐานด้วย outriggers แล้วทำงานรวดเร็ว
  

ข้อจำกัด

• ไม่ถนนวิ่งไกล ต้องขนส่งด้วยเทรลเลอร์เมื่อย้ายไซต์

• ระยะยก/โหลดมักน้อยกว่า Mobile ขนาดใหญ่

เหมาะกับงานแบบไหนไซต์ก่อสร้างที่พื้นไม่เรียบ พื้นที่จำกัด เช่น โรงกลั่น/ปิโตรเคมี ลานท่อ ลานคอนกรีตแตกเป็นหย่อม ๆ

4) Tower Crane (เครนทาวเวอร์)จุดเด่น

• “สูง–ไกล–พื้นที่ฐานเล็ก” รับชิ้นงานกระจายรอบไซต์อาคารสูงได้ดี

• แบบ hammerhead (คอคง), luffing jib (คอปรับมุม) เลือกให้เหมาะกับพื้นที่แคบ/ลมแรง

• ติดตั้งแบบยึดกับฐาน–ปีนในอาคาร (climbing) หรือแบบยืนเดี่ยวพร้อมค้ำ (anchored)

ข้อจำกัด

• ต้องมีฐานราก/การยึดที่ออกแบบโดยวิศวกร ใช้เวลา ติดตั้ง–รื้อถอน

• ทำงานไวต่อสภาพลม ต้องมีแผนปิดงานเมื่อเกินค่ากำหนด

เหมาะกับงานแบบไหน อาคารสูง คอนโด โรงแรม โครงการใจกลางเมืองที่ต้องการยกระยะไกลจากจุดศูนย์กลาง

5) Overhead (Bridge) Crane – เครนเหนือศีรษะในโรงงานจุดเด่น

• วิ่งบนราง runway beams ภายในโรงงาน ยกซ้ำ ๆ ตำแหน่งเดิมได้ “แม่น–เร็ว”

• คุมการยกด้วยรอกไฟฟ้า/อินเวอร์เตอร์ นิ่มนวล ลดเหวี่ยง

ข้อจำกัด

• ใช้ได้เฉพาะในอาคารที่ติดตั้งราง รองรับน้ำหนักโครงสร้าง

• ไม่เหมาะกับงานก่อสร้างภายนอก
  

เหมาะกับงานแบบไหน ผลิต–ประกอบชิ้นส่วนเหล็ก ม้วนเหล็ก แม่พิมพ์ เครื่องจักรหนักในไลน์ผลิต

6) Gantry Crane (เครนขาสูง/เครนพอร์ทัล)จุดเด่น

• โครงคล้าย Overhead แต่มี “ขา” รับน้ำหนักเอง ไม่ต้องใช้คานอาคาร

• วิ่งบนรางพื้น/ล้อ มีตั้งแต่ขนาดเล็กในเวิร์กช็อปถึงขนาดยักษ์ในท่าเรือ (RTG/RMG)

ข้อจำกัด

• ต้องจัดพื้นที่วิ่งชัดเจน วางราง/แนวทางเดินให้ปลอดภัย

• ความคล่องตัวน้อยกว่ารถเครนเมื่อย้ายไซต์

เหมาะกับงานแบบไหน ลานประกอบโครงเหล็ก ลานคอนกรีตสำเร็จรูป อู่ต่อเรือ ท่าเรือ คลังกลางแจ้ง

สรุป

เครนหลักมี 6 ประเภท—Mobile, Crawler, Rough Terrain, Tower, Overhead และ Gantryต่างกันที่ความคล่องตัว ความสูง-ระยะเงื่อนไขหน้างาน: งานถนน/ย้ายจุดบ่อยใช้ Mobile, พื้นอ่อนงานหนักใช้ Crawler, ไซต์ขรุขระใช้ Rough Terrain, อาคารสูงใช้ Tower, ยกซ้ำในอาคารใช้ Overhead และลานกลางแจ้งมีรางใช้ Gantry โดยเลือกจากน้ำหนัก-รัศมี-ความสูงชิ้นงาน, ค่ารับน้ำหนักพื้น (GBP)/พื้นที่กาง Outrigger, สิ่งกีดขวาง-สายไฟ และสภาพอากาศตาม Load Chart เสมอ ทั้งนี้ Atlast มีคอร์สอบรมเครน/ปั้นจั่น เน้นภาคปฏิบัติและความปลอดภัย หากสนใจแจ้งประเภทงานและทีมเป้าหมายได้เลยครับ.